Petrol aşağı mı inecek yukarı mı çıkacak tahminleri yapmaya alışmıştık ancak ortada fiyat bile kalmadı. Covid-19’un tüm dünyayı evine kapatmasıyla dibe vuran petrol talebinin yaktığı ateşe Suudi Arabistan ve Rusya’nın üretimlerini rekor seviyeye çıkarması benzin döktü. Piyasanın düşük fiyatlardan petrol stoklamak için büyük alımlar yapmasıyla stok kanalları da şişince petrol piyasası çıkışı zor bir yola girdi.
Bloomberg’den Sheela Tobben bu konuyu “Oil for Less Than Nothing? Here’s How That Happened” olarak 7 başlık halinde haberleştirmiş. Aşağıda bu haberden yaptığım tercümemi dikkatinize sunuyorum, keyifli okumalar.
Haberin orijinal linki için tıklayın
20 Nisan 2020 tarihi, ABD’nin petrol referans fiyatının ilk defa sıfırın altını görmesiyle petrol piyasaları tarihine geçecektir. Bu büyük ve eşi görülmemiş düşüşle, WTI Mayıs teslimli vadelileri -37,63 USD’yi gördü. Bu dudak uçuklatan gelişme, petrol vadelilerinin çalışma mekanizmasındaki büyük bir hata olmasının yanı sıra, koronavirüs ve fiyat savaşları ortamındaki petrol piyasasının temel gerçeğini ortaya çıkardı: Dünyanın en önemli emtiası, petrol tankları, boru hatları ve tanker gemilerinin kronik stok fazlalığı altında ezilmesiyle tüm değerini kaybediyor.
- Bir insan neden petrolünü satıp üstüne para öder?
Bazı üreticiler için bu seçenek, uzun dönemde üretimini durdurmak veya yer altından durmadan akan petrolü depolayacak bir yer bulmaktan daha ucuza gelir. Birçok üreticide, petrol kuyularını kapatmanın kendilerinde kalıcı hasar bırakacağı endişesi var. Piyasada, petrolü fiziksel olarak teslim alma niyetinde olmadan, sadece fiyat hareketlerini tahmin etme oyunu oynayan tüccarlar da var. Bu tüccarlar keskin bir düşüşe yakalanabilir ve kayba rağmen satış veya petrolü koyacak bir yer bulma seçenekleriyle karşı karşıya kalabilirler. Durmaksızın yükselen petrol fazlası, depolama alanlarını hem azalttı, hem de pahalı hale getirdi.
- Bu bolluk nereden geldi?
Ya pandemi, ya da fiyat savaşı zaten tek başına enerji piyasasını sallayabilirdi. İkisi bir olunca, piyasanın altını üstüne getirdi. Virüs tüm dünyaya yayılmaya başladığı anda petrol talebini yavaş yavaş tüketti. İtalya gibi ülkeler ulusal çapta bir karantinanın ekonomiye neler yapabileceğini gösterirken, dünyanın en büyük petrol üreticileri olan Suudi Arabistan ve Rusya fiyat savaşını daha da tırmandırdı. Üretim kısıntısına yönelik anlaşma bozuldu ve her iki ülke de petrolde musluklarını sonuna kadar açarak petrol piyasalarına rekor miktarda petrol arzı yaptı.
- Ama sonradan aralarında anlaşmadılar mı?
Evet anlaştılar, Rusya, ABD ve diğer 20 ülkenin dahil olduğu OPEC bir anlaşmaya vardı. Ancak bu anlaşma globalde %10’luk bir üretim kısıntısıydı, sonucuna da bakarsak hem çok az, hem de çok geç bir anlaşmaydı. Fiyatlar önce ABD’nin nispeten gözlerden uzakta olan ve kısıtlı depolama alanlarına sahip Wyoming’de negatife döndü. Sonrasında büyük hub’lar belli petrol akımlarına karşılık negatif fiyatlar vermeye başladı. 20 Nisan’da, dünyanın en büyük enerji piyasası olan CME’nin NYMEX borsasında fiyatlar bir anda sıfırın altına indi.
- Vadeli kontratlarla bunun ne ilgisi var?
En düşük fiyatlar, bir tüccarın petrol satın almasını x tarihi için y fiyatından sabitlediği vadeli borsadaki işlemlerden geldi. Vadeli işlemler petrol kullanıcılarının piyasadaki fiyat dalgalanmalarına karşı kendilerini korudukları bir araçtır, ama aynı zamanda bir spekülasyon aracıdır. Kontratlar belli bir zaman diliminde işler, tüccarın bu kontrattaki pozisyonunu bozmak veya ilgili teslimatı almak istemezse, kontratın bitmesine kısa bir süre kala vadesini sonraki aya uzatırlar. Mayıs teslimli kontratların bitiş tarihi 21 Nisan olduğundan, bir sonraki gün bitecek olan Mayıs kontratlarına sahip tüccarlarda inanılmaz bir baskı yarattı. Hiç kimsenin ihtiyaç duymadığı ve depolayacak yerin her geçen gün daha da azaldığı bir petrolü fiziksel olarak almak yerine inanılmaz düşük fiyata satmak daha mantıklıydı.
- Diğer petrol fiyatlarına ne oldu?
Avrupa’nın referansı olarak Londra’da işlem gören 20 Nisan vadeli Brent kontratları da keskin bir düşüşe geçti, ancak hala 25 USD’nin üzerinde. ABD’deki fiziksel yerel petrol piyasası, Midland’daki WTI, Mars Blend, Louisiana’nın Light sweet ve Heavy sweet petrollerinde negatif değerleri gördü. Negatif referans fiyatlarla dehşete kapılan bazı ABD’li petrol üreticileri, 2014-15 yıllarındaki petrol fiyat krizinden beri ilk defa sabit fiyatla petrol vermeye başladı. Fiyatların bir sonraki gün keskin şekilde düştüğü 20 Nisan’da, Haziran teslimli WTI kontratları 20 USD’den işlem görmüştü. Bu da piyasalardaki bozgunun teknik bir sorundan ziyade piyasaların mala boğulmasından dolayı gerçekleştiğini göstermektedir. Büyük tüccarlardan birine göre, durmaksızın daralan depolama kapasitelerine baktığımızda, Haziran vadelileri de negatife dönebilir.
- Depolama alanlarına ne oldu?
Piyasadaki petrol bolluğu artmaya ve fiyatlar düşmeye başladığında depolama alanları da maksimum kapasitelerine yaklaşmaya başladı. ABD’nin ana depolama hub’ı ve WTI kontratlarını teslim noktası olan Oklahoma Cushing’deki petrol stokları Şubat sonundan beri %48’den 55 milyon varile sıçradı (%72). EIA’e göre hub’ın depolama kapasitesi 30 Eylül verilerine göre 76 milyon varildi. Petrol endüstrisi bir süredir arzlarını gemi üzerinde ve tanker vagonlarda depoluyor. Petrol şirketlerinin iflasıyla meydana gelecek bir dalgadan endişelenen Trump Yönetimi, üreticilere petrol çıkarmamaları için bir ödenek ayırmayı planlıyor. Bu fikrin çıkış noktası, piyasalar sakinleşene kadar arzı piyasadan uzak tutmak ve üreticileri ani kayıplara karşı korurken Maliye’ye de sağlıklı kar sağlamak olabilir.
- Tüm bunlar tüketiciler için ne anlama geliyor?
ABD’de benzin fiyatları geçen yıl 1,81 USD/gallon iken (0,48 USD/Litre), şu anda 1 USD/gallon (0,26 USD/Litre) ve Şubat sonundan beri her gün düşüyor. Vadeli kontratlardaki bu düşüşün pompaya yansıması birkaç hafta sürecektir. Fiyatın bir kısmı da vergilerden oluştuğu için, mevcut fiyatlardan çok az daha aşağı bir hareket olacaktır.
